Khái niệm về sản phẩm du lịch đặc thù

Khái niệm về sản phẩm du lịch đặc thù

a) Khái niệm cơ bản

Sản  phẩm du  lịch  là  toàn  bộ  các  điều  kiện,  sản  phẩm,  dịch  vụ  được  tổ chức và bán cho khách du lịch sử dụng, trải nghiệm các giá trị du lịch mà chủ yếu là các giá trị tài nguyên du lịch.

Khái niệm về sản phẩm du lịch đã được “luật hóa” và thể hiện trong Luật Du lịch, theo đó “Sản phẩm du lịch là tập hợp các dịch vụ cần thiết để thỏa mãn nhu cầu của khách du lịch trong chuyến đi du lịch”.   Các dịch vụ trong khái niệm này bao gồm:  dịch vụ  lữ hành; dịch  vụ vận  chuyển;  dịch vụ lưu trú, ăn uống; dịch vụ vui chơi giải trí; dịch vụ thông tin hướng dẫn và các dịch vụ có liên quan khác.

Tuy nhiên trong thực tế khái niệm về sản phẩm du lịch có góc nhìn rộng hơn, không chỉ giới hạn ở “tập hợp các dịch vụ” mà còn bao gồm tập hợp các yếu tố vật chất và phi vật chất như những yếu tố hấp dẫn du lịch mà trước hết là tài nguyên du lịch, có khả năng đáp ứng nhu cầu du lịch đa dạng của du khách. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), “Sản phẩm du lịch là sự tổng hợp của 3 nhóm yếu tố cấu thành : (i) Tài nguyên; (ii) Hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch và (iii) Dịch vụ, quản lý và hình ảnh”.

Sản phẩm du lịch đặc thù là những sản phẩm được xây dựng dựa trên giá trị đặc sắc, độc đáo/duy nhất, nguyên bản và đại diện của tài nguyên du lịch (tự nhiên và nhân văn) cho một lãnh thổ/điểm đến du lịch với những dịch vụ không chỉ làm thỏa mãn nhu cầu/mong đợi của du khách mà còn tạo được ấn tượng bởi tính độc đáo và sáng tạo.

Sản phẩm du lịch đặc thù là những sản phẩm có khả năng tạo ra sự phân biệt giữa địa phương này với địa phương khác, điểm đến này với điểm đến khác. Tính “khác biệt”/“duy nhất”, “đặc sắc”,  “nổi trội”   của tài nguyên du lịch mà dựa vào đó để phát triển sản phẩm du lịch đặc thù có thể là do thiên nhiên “ban tặng” hoặc cũng có thể do chính con người tạo ra.

Sản phẩm du lịch đặc thù có thể có tính độc đáo, đặc sắc nhưng có thể hấp dẫn hoặc không hấp dẫn, phụ thuộc vào việc sản phẩm này có phù hợp với nhu cầu của thị trường hay không.

Nếu có thể hấp dẫn được thị trường thì sản phẩm du lịch đặc thù có vai trò rất  quan  trọng  trong  việc  định  hướng  phát  triển  du  lịch  và  thu  hút  thị  trường cũng như xây dựng thương hiệu du lịch.

b) Vai trò của sản phẩm du lịch đặc thù

-   Cá biệt hóa du lịch của điểm đến, của địa phương

-   Tạo ra tính hấp dẫn cao, thu hút thị trường khách đặc biệt hoặc đại trà

-   Gây dựng hình ảnh du lịch của điểm đến, địa phương

-   Gây dựng thương hiệu du lịch của điểm đến, địa phương

-   Tạo ra sức cạnh tranh cho điểm đến, địa phương

-   Là những điểm nhấn của hệ thống sản phẩm du lịch của điểm đến, địa phương

-   Có khả năng tạo ra động lực cho các sản phẩm du lịch khác cùng phát triển

c) Hệ thống sản phẩm đặc thù

Sản phẩm du lịch đặc thù cần được xác định về tính đặc thù có sự đại diện cho địa phương là cấp vùng hay đại diện cho vùng là cấp quốc gia.

Sản phẩm du lịch đặc thù được hình thành trên cơ sở khai thác các dạng tài nguyên độc đáo/đặc thù. Tính độc đáo được đánh giá trong phạm vi so sánh của từng lãnh thổ. Chính vì vậy, trong phạm vi vùng, có thể có địa phương có dạng tài nguyên độc đáo so với các địa phương còn lại và tương ứng sẽ là sản phẩm đặc thù trong vùng, tuy nhiên cũng loại tài nguyên đó trên bình diện toàn quốc thì lại không có sự khác biệt và độc đáo so với loại sản phẩm này ở vùng khác.

Như vậy, cần phân biệt rõ về các cấp của sản phẩm du lịch đặc thù:

-    Sản phẩm du lịch đặc thù có tính quốc gia: sử dụng tài nguyên du lịch có tính độc đáo, đặc trưng cao nhất so sánh toàn quốc. Các sản phẩm này có thể thu hút đông đảo thị trường khách du lịch và có thể xây dựng thương hiệu du lịch có tính cạnh tranh cao.

-    Sản phẩm du lịch đặc thù có tính nội vùng: sử dụng tài nguyên du lịch có tính độc đáo, đặc sắc của một địa phương trong mối quan hệ so sánh với các địa phương còn lại trong vùng. Các sản phẩm này có thể rất hấp dẫn khách du lịch trong vùng và các vùng lân cận nhưng có thể không có tính hấp dẫn toàn quốc, không phải là sản phẩm đại diện có khả năng xây dựng thương hiệu du lịch của vùng.

d) Nguyên tắc và yêu cầu phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù

Việc xây dựng, phát triển sản phẩm du lịch đặc thù cũng được thực hiện như với mỗi sản phẩm du lịch khác, tuy nhiên với vai trò và những đặc điểm cơ bản của sản phẩm du lịch đặc thù thì một số bước cần được thực hiện tuân thủ theo các nguyên tắc và yêu cầu để đảm bảo phát huy tối ưu các giá trị đặc thù.

-    Các yêu cầu cụ thể trong quá trình phát triển sản phẩm du lịch đặc thù:

o Xác định được giá trị tài nguyên đặc sắc và sự phân bố của chúng trong không gian;

o Xác định sản phẩm đặc thù và các thành phần tạo nên sản phẩm du lịch đặc thù;

o Đầu tư tập trung: Đầu tư khai thác có hiệu quả các giá trị tài nguyên đặc sắc để hình thành và phát triển sản phẩm du lịch đặc thù.

-    Các nguyên tắc chính phát triển sản phẩm du lịch đặc thù:

o Giá trị tài nguyên đặc sắc được xác định rõ ràng cho từng cấp độ (quốc gia và vùng)

o Tập trung phát triển tại những khu vực phân bố tài nguyên đặc sắc

-    Các điều kiện để phát triển sản phẩm du lịch đặc thù

o Có điều kiện tiếp cận thuận lợi đối với điểm tài nguyên đặc sắc

o Có nguồn nhân lực phù hợp về số lượng và chất lượng đáp ứng yêu cầu phát triển sản phẩm du lịch đặc thù, đặc biệt như “chất văn hóa địa phương” đại diện cho lãnh thổ.

o Có sự liên kết giữa các điểm đến nơi phân bố dạng tài nguyên sắc dựa vào đó để xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù nhằm đảm bảo việc xây dựng sản phẩm đặc thù được tiến hành thuận lợi;

o Có nhu cầu của thị trường du lịch đối với sản phẩm du lịch đặc thù của lãnh thổ sẽ được xây dựng và phát triển.

Quá trình nghiên cứu, cần đánh giá kỹ lưỡng có tính so sánh để phát hiện ra các giá trị có khả năng phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù. Ở mỗi địa phương có thể có nhiều dạng tài nguyên có khả năng phát triển thành các sản phẩm du lịch hấp dẫn, thu hút đông đảo khách du lịch, là các sản phẩm du lịch chính, có vai trò quan trọng trong phát triển du lịch địa phương. Bên cạnh đó, việc phát hiện ra các giá trị độc đáo mà chỉ có tại địa phương này, có khả năng khai thác phát triển thành sản phẩm du lịch là ở giai đoạn này. Các giá trị này cần được nghiên cứu đánh giá, so sánh với các địa phương khác trong cả nước và khu vực và quốc tế. Việc nghiên cứu cũng cần chỉ ra các giá trị này có mức độ hấp dẫn hay không đối với du khách và khả năng khai thác. Việc hình thành ý tưởng phát triển sản phẩm du lịch đặc thù có vai trò quan trọng. Từ những kết quả nghiên cứu về tiềm năng, so với cạnh tranh và kiểm định với nhu cầu thị trường thì ý tưởng cần được tính toán kỹ lưỡng cho phù hợp với xu hướng thị trường và thể hiện rõ tính khác biệt, đặc thù của địa phương. Việc nghiên cứu cũng phải chỉ ra rõ việc phát triển sản phẩm này thực hiện thế nào trong định hướng chung phát triển sản phẩm du lịch ở địa phương.

Quá trình triển khai và đánh giá, điều chỉnh sự phát triển cần được thực hiện thận trọng, với yêu cầu đảm bảo tính nguyên vẹn của các giá trị đặc thù của sản phẩm du  lịch. Kế  hoạch khai  thác phát  triển  sản  phẩm này cần  được  quy định rõ ràng để các đơn vị quản lý, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch thực hiện. Cũng cần có các chính sách trong việc phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù thực sự hấp dẫn khách du lịch để có thể phát triển nhanh chóng hình thành thương hiệu tích cực cho du lịch địa phương.